ՄԻԵԴ-ը բացահայտել է Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջների խախտում:

Заголовок: ՄԻԵԴ-ը բացահայտել է Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջների խախտում: Сведения: 2024-07-05 05:13:32

"Վարդան Մարտիրոսյանն ընդդեմ Հայաստանի" գործով ՄԻԵԴ-ի 2021 թվականի հունիսի 15-ի վճիռը (գանգատ թիվ 13610/12):

2012 թվականին դիմումատուին աջակցություն է ցուցաբերվել բողոքի նախապատրաստման գործում: Հետագայում բողոքը կոմունիկացվել է Հայաստանին։

Գործով բողոքարկվում է դատաքննության ընթացքում և անորոշ ժամանակով կալանքի տակ պահելու ժամկետի երկարաձգումը թույլատրելու հիմքերի բացակայությունը: Գործով թույլ է տրվել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջների խախտում:

 

ԳՈՐԾԻ ՀԱՆԳԱՄԱՆՔՆԵՐԸ

 

Դիմումատուն ձերբակալվել է, և նրան մեղադրանք է առաջադրվել թմրանյութերի մաքսանենգության փորձի համար: Դիմումատուի կալանքը ընտրված խափանման միջոցի շրջանակներում երկարացվել է մի քանի անգամ, ներառյալ շրջանային դատարանի որոշումները, որոնք կայացվել են 2011 թվականի հոկտեմբեր և դեկտեմբեր ամիսներին: Դիմումատուն անհաջող կերպով բողոքարկել է նշված որոշումները ։  Նա նաև պնդել է, որ դիմողի մեղավորության վերաբերյալ նշված որոշումներում պարունակվող արտահայտությունները խախտել են անմեղության կանխավարկածը.այդ հարցը քննվել և ուղղվել է Վերաքննիչ դատարանի կողմից:  2012թ. մարտից ՀՀ Շիրակի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր: որոշում է կայացվել քրեական գործով դատական նիստ նշանակելու մասին: Դիմումատուն կալանքի տակ է մնացել դատավարության ընթացքում, իսկ կալանքից ազատ արձակելու նրա միջնորդությունը մերժվել է 2013 թվականի փետրվարին: Օգոստոս 2013

տարի շրջանային դատարանը, որը բաղկացած է միանձնյա նախագահող դատավոր Ֆ. - ից, դիմողին մեղավոր է ճանաչել իրեն առաջադրված մեղադրանքում և դատապարտել ազատազրկման:

 

ԻՐԱՎՈՒՆՔԻ ՀԱՐՑԵՐ

 

Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահպանման վերաբերյալ: Ինչ վերաբերում է դատական քննության ընթացքում դիմողին կալանքի տակ պահելուն, ապա դատարանի 2012 թվականի մարտի որոշման մեջ Այդ մասին ասվում էր մեկ արտահայտությամբ.դիմողի նկատմամբ ընտրված խափանման միջոցը պետք է թողնվի անփոփոխ:

Անձին կալանքի տակ պահելու ժամկետը երկար ժամանակով երկարաձգելու վերաբերյալ դատարանների որոշումներում որևէ հիմքի բացակայությունը կարող է չհամապատասխանել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին կետով երաշխավորված կամայականությունից պաշտպանվելու սկզբունքին: Եվրոպական դատարանն այս հիմքով արդեն իսկ սահմանել է Կոնվենցիայի խախտում այն հանգամանքներում, որոնք նման են սույն գործով քննված հանգամանքներին (տես, օրինակ, Նախմանովիչն ընդդեմ Ռուսաստանի Դաշնության (Nakhmanovich V. Russia) գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը (Տես ՝ Նախմանովիչն ընդդեմ Ռուսաստանի Դաշնության (Nakhmanovich V. Russia) գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը) ։  2006 թվականի մարտի 2-ի գանգատ N 55669/00 / / Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի տեղեկագիր: 2006. 2008թ. նոյեմբերի 6-ի "Ելոևն ընդդեմ Ուկրաինայի" (Yeloyev V. Ukraine) գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը (Տես ՝ "Ելոևն ընդդեմ Ուկրաինայի" (Yeloyev V. Ukraine) գործով Եվրոպական դատարանի 2008թ. նոյեմբերի 6-ի վճիռը, գանգատ N 17283/02), "սոխակն ու Զոզուլյան ընդդեմ Ուկրաինայի" գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը (Solovey and Zozulya V. Ukraine) (.: "Սոխակը և Զոզուլյան ընդդեմ Ուկրաինայի" գործով Եվրոպական դատարանի 2008 թվականի նոյեմբերի 27-ի վճիռը (Սոլովեյ անդ Զոզուլյա վ. Ukraine), գանգատներ նն 40774/02 և 4048/03); "Խարչենկոն ընդդեմ Ուկրաինայի" գործով (Kharchenko V. Ukraine) Եվրոպական դատարանի 2011 թվականի փետրվարի 10-ի վճիռը, գանգատ N 40107/02): Ինչպես նշված գործերում, Այս դեպքում ևս շրջանային դատարանը 2012 թվականի մարտի իր որոշմամբ պարզապես անփոփոխ է թողել դիմողի նկատմամբ մինչդատական փուլում կիրառված խափանման միջոց կալանքը ՝ առանց որևէ հիմք տալու կամ դիմողին կալանքի տակ պահելու վերջնաժամկետ սահմանելու։ Այս իրավիճակը դիմողին անորոշության մեջ է թողել նշված ամսաթվից հետո նրան կալանքի տակ պահելու հիմքերի և տևողության վերաբերյալ ։  Ավելի ուշ ՝ 2013թ. փետրվարին ներկայացված դատական որոշման մեջ, դիմողի ՝ կալանքից ազատելու միջնորդությամբ, որևէ հատուկ հիմք չի եղել դիմողին կալանքի տակ պահելու համար, և Ավելին, այն կայացվել է 2012թ.մարտի որոշումից գրեթե մեկ տարի անց: Հետևաբար, չի կարելի համարել, որ այն վերացրել է նշված վերջին որոշման թերությունները ։

Ըստ երևույթին, նման իրավիճակը դիտարկվող ժամանակահատվածում տարածված պրակտիկա էր, քանի որ ՀՀ օրենսդրության համապատասխան նորմերը դատարաններից ուղղակիորեն պահանջում էին ներկայացնել հիմքեր և սահմանել անձանց կալանքի տակ պահելու ժամկետի երկարաձգման ժամկետներ միայն նախաքննության ժամանակահատվածի համար, և պարզ չէ, թե արդյոք այդ պահանջները կիրառվել են դատաքննության նախապատրաստական փուլում, ինչպես սույն գործում: Նման պայմաններում 2012 թվականի մարտի որոշումը 2012 թվականի մարտից մինչև 2013 թվականի օգոստոսը դիմողին կալանքի տակ պահելը չի բավարարել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջները: 2012 թվականի մարտից մինչև 2013 թվականի օգոստոսը դիմողին կալանքի տակ պահելը չի բավարարել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջները: 2012 թվականի մարտից մինչև 2013 թվականի օգոստոսը դիմողին կալանքի տակ պահելը չի բավարարել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջները:

 

Որոշում

 

Գործով թույլ է տրվել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջների խախտում (ընդունվել է միաձայն):

 

Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 5-րդ կետի պահպանման վերաբերյալ: Հայաստանի իշխանություններից և ոչ մեկը ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն չի հաստատել դիմումատուի ՝ Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածով երաշխավորված իրավունքների խախտում: Դիմումատուն իրավունք չուներ փոխհատուցում պահանջել Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով: Ավելին, նույնիսկ եթե ենթադրենք, որ դիմողը նման հիմքեր կունենար, եվրոպական դատարանն արդեն հաստատել է, որ Հայաստանի օրենսդրությունը մինչև 2014 թվականի փոփոխությունները և բողոքարկվող իրադարձությունների պահին չի բավարարել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 5-րդ կետի պահանջները ՝ բարոյական վնասի փոխհատուցում պահանջելու հնարավորության բացակայության պատճառով (տես ՝ Նորիկ Պողոսյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի 2020 թվականի հոկտեմբերի 22-ի վճիռը, գանգատ N 2020) ։ 63106/12)):

Այդ ժամանակից ի վեր Հայաստանի օրենսդրության մեջ կատարվել են փոփոխություններ, որոնց համաձայն ոչ նյութական վնասը կարող էր պահանջվել որպես փոխհատուցում կոնվենցիոն իրավունքների խախտումների, այդ թվում ՝ Ազատության և անձնական անձեռնմխելիության իրավունքի խախտման համար: Այնուամենայնիվ, չի ապացուցվել, որ դիմումատուն կարող է օգտվել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի խախտման համար փոխհատուցման իրավունքից Եվրոպական դատարանի կողմից սույն գործով որոշում կայացնելուց հետո:

 

Որոշում

 

Գործով թույլ է տրվել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 5-րդ կետի պահանջների խախտում (ընդունվել է միաձայն):

 

Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 2-րդ կետի պահպանման վերաբերյալ: Դիմումատուն պնդել է, որ շրջանային դատարանի 2011 թվականի հոկտեմբեր և դեկտեմբեր ամիսների որոշումները ՝ դիմումատուին կալանքի տակ պահելու ժամկետը երկարացնելու վերաբերյալ, խախտել են նրա անմեղության կանխավարկածի իրավունքը: Շրջանային դատարանը պետք է քններ այն հարցը, թե արդյոք առկա են հիմնավոր կասկածներ և համապատասխան հիմքեր, որոնք արդարացնում են դիմողի կալանքի ժամկետի երկարաձգումը ։  Ընդ որում, դատարանը վկայակոչել է դիմողի կողմից "կատարված" արարքի բնույթն ու հասարակական վտանգավորությունը ։  Հաշվի առնելով բողոքարկվող վճիռները և դրանց կայացման համատեքստը (չնայած այդ որոշումների ձևակերպումները կարելի է անհաջող համարել), չի կարելի ասել, որ դրանք կլինեն դիմողի ուղղակի և անվերապահ մեղավոր հայտարարումը, նախքան նա օրենքով այդպիսին ճանաչվելը: Դատարանը դիմումատուին հանցագործ չի անվանել, և, փաստորեն, դիմումատուին կալանքի տակ պահելու ժամկետը երկարացնելու վերաբերյալ բոլոր որոշումները պարունակում էին Ուղեկցող հայտարարություններ, որոնք բացահայտորեն պնդում էին, որ դիմումատուն մեղադրվում է միայն քննարկվող հանցավոր արարքի մեջ: Բացի այդ, Վերաքննիչ դատարանը փոփոխություններ է կատարել այդ որոշումներում։

Ինչ վերաբերում է շրջանային դատարանի 2012 թվականի մարտ ամսվա որոշմանը ' դատական նիստ նշանակելու մասին, իրավիճակն այլ էր: Այս որոշումը կայացվել է դիմողի գործի քննության սկզբում շրջանային դատարանի կողմից, որը պետք է ըստ էության ուսումնասիրեր դիմողին առաջադրված մեղադրանքը և պետք է ընտրեր իր ձևակերպումները ծայրահեղ զգուշությամբ: Այնուամենայնիվ, շրջանային դատարանը նշել է, որ դիմումատուի գործը նշանակել է քննության ՝ "նրան քրեական պատասխանատվության ենթարկելու համար": Նման ուղղակի և անվերապահ հայտարարությունը, առավել ևս, որ ընդունվել է նույն դատավորի կողմից, որը, ի վերջո, որոշում է կայացրել դիմումատուի գործով մեղադրական եզրակացությունը, կարող է համարվել որպես նշանակում է, որ շրջանային դատարանը դիմումատուի մեղքը համարել է հաստատված փաստ, և որ դատավարության նպատակը եղել է միայն հաստատել արդեն իսկ կանխորոշված արդյունքը: Այնուամենայնիվ, այն փաստը, որ շրջանային դատարանը որոշում կայացրեց, որ դիմումատուն մեղավոր է, Թեև շրջանային դատարանը կարող էր պարզապես տեխնիկական սխալ թույլ տալ այս առումով ՝ վատ ձևակերպելով իր որոշումը, նա երբեք չի ընդունել այդ սխալը և չի փորձել այն ուղղել գործի քննության որևէ փուլում (տես ՝ mutatis mutandis, Եվրադատարանի որոշումը "Գրուբնիկն ընդդեմ Ուկրաինայի" գործով (Grubnyk V. Ukraine) (Տես ՝ Եվրադատարանի որոշումը "Գրուբնիկն ընդդեմ Ուկրաինայի" գործով (Grubnyk V. Ukraine) 2020 թվականի սեպտեմբերի 17-ի թիվ 58444/15)). Բացի այդ, ուղղումները, որոնց մասին խոսք է գնում, Հայաստանի պետական իշխանության այլ մարմիններից ոչ մեկը չի կատարել։ Այն փաստը, որ արդյունքում դիմումատուն մեղավոր ճանաչվեց և դատապարտվեց ազատազրկման, չէր կարող չեղյալ համարել անմեղ համարվելու նրա նախնական իրավունքը, քանի դեռ նրա մեղավորությունը չի ապացուցվել օրենքով:

 

Որոշում

 

Գործով դատարանի 2011 թվականի վճիռների վերաբերյալ Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 2-րդ կետի պահանջների խախտում թույլ չի տրվել:

Գործով թույլ է տրվել Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 2-րդ կետի պահանջների խախտում դատարանի 2012 թվականի մարտի որոշման վերաբերյալ (ընդունվել է միաձայն):

 

Եվրոպական դատարանը նաև միաձայն որոշել է, որ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 3-րդ կետի խախտում ՝ Հայաստանի դատարանների կողմից դիմողի կալանքի ժամկետը երկարացնելու համար գործին առնչվող և բավարար հիմքեր չներկայացնելու հետևանքով, ինչպես նաև Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 4-րդ կետի խախտում ՝ պայմանավորված այն հանգամանքով, որ 2012թ.մարտին դատական նիստն անցկացվել է կողմերի հավասարության սկզբունքի խախտմամբ:

 

Փոխհատուցում

 

Կոնվենցիայի 41-րդ հոդվածի կիրառման կարգով: Եվրոպական դատարանը դիմումատուին շնորհել է 5.200 եվրո ՝ որպես ոչ նյութական վնասի փոխհատուցում:

 

 

Добавить комментарий

Код

© 2011-2018 Юридическая помощь в составлении жалоб в Европейский суд по правам человека. Юрист (представитель) ЕСПЧ.