Η απόφαση της ΕΣΔΑ της 05 Νοεμβρίου 2020 στην υπόθεση "Μπαλάσκας κατά Ελλάδας" (καταγγελία Αρ. 73087/17).
Το 2017, ο αιτών βοήθησε στην προετοιμασία της καταγγελίας. Στη συνέχεια, η καταγγελία κοινοποιήθηκε στην Ελλάδα.
Μια καταγγελία σχετικά με την παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία έκφρασης εξετάστηκε με επιτυχία στην υπόθεση. Η υπόθεση αφορούσε παραβίαση των απαιτήσεων του άρθρου 10 της Σύμβασης για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών.
ΟΙ ΠΕΡΙΣΤΆΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΠΌΘΕΣΗΣ
Ο αιτών είναι δημοσιογράφος. Καταδικάστηκε για προσβολή των μέσων μαζικής ενημέρωσης αφού δημοσίευσε ένα άρθρο σε μια τοπική εφημερίδα σε απάντηση στο blog του V. M., διευθυντή του τοπικού γυμνασίου την εν λόγω εποχή. Ο αιτών άσκησε ανεπιτυχώς έφεση κατά της ποινής του.
ΝΟΜΙΚΆ ΖΗΤΉΜΑΤΑ
Όσον αφορά τη συμμόρφωση με το άρθρο 10 της σύμβασης. Η ετυμηγορία εναντίον του αιτούντος ήταν μια " παρέμβαση κρατικής αρχής "στο δικαίωμα του αιτούντος στην ελευθερία έκφρασης, το οποίο" προβλεπόταν από το νόμο "και επιδίωκε τον νόμιμο στόχο της"προστασίας της φήμης και των δικαιωμάτων των άλλων".
Η υπό κρίση υπόθεση αφορά σύγκρουση ανταγωνιστικών συμφερόντων: αφενός, σεβασμό του δικαιώματος της προσφεύγουσας στην ελευθερία της έκφρασης και, αφετέρου, δικαίωμα του Β. Μ. στον σεβασμό της ιδιωτικής του ζωής. Συγκεκριμένα, στο άρθρο του, ο προσφεύγων επισήμανε τον Β.Μ., παρουσιάζοντάς τον ως θεωρητικό του ακροδεξιού πολιτικού κόμματος "Χρυσή Αυγή "και χαρακτηρίζοντάς τον"νεοναζί". Λαμβάνοντας υπόψη και τους δύο δεσμούς μαζί, αυτά τα χαρακτηριστικά δεν θα μπορούσαν μόνο να βλάψουν τη φήμη του Β.Μ., αλλά και να προκαλέσουν προκατάληψη εναντίον του σε επαγγελματικούς και κοινωνικούς κύκλους όπου επικοινωνούσε με άλλους ανθρώπους. Κατά συνέπεια, οι κατηγορίες έφθασαν στο απαιτούμενο επίπεδο σοβαρότητας και θα μπορούσαν να βλάψουν τα δικαιώματα του V.M. που εγγυάται το Άρθρο 8 της σύμβασης.
(α) συμβολή σε συζήτηση δημοσίου συμφέροντος. Στο άρθρο του, ο αιτών ήθελε να μοιραστεί πληροφορίες σχετικά με ένα άρθρο που είχε γράψει λίγο πριν ο Β. Μ. για την εξέγερση στο Πολυτεχνείο Αθηνών το 1973 (σχετικά με μια φοιτητική διαδήλωση που συνέβαλε στο τέλος της δικτατορικής εποχής στην Ελλάδα, η αντίστοιχη ημερομηνία είναι αργία). Από αυτή την άποψη, η άποψη του V.M. για το γεγονός αυτό, το οποίο ονόμασε "προφανές ψέμα", ενώ κατείχε τη θέση του διευθυντή ενός τοπικού γυμνασίου, θα μπορούσε να προκαλέσει πολλές αντιφατικές αντιδράσεις. Κατά συνέπεια, το άρθρο του αιτούντος, το οποίο περιγράφει τις σκέψεις που εκφράζονται στο blog του V.M., αφορούσε ένα ζήτημα δημόσιου συμφέροντος και ο αιτών, ως δημοσιογράφος, είχε το δικαίωμα να διαδίδει σχετικές πληροφορίες.
Τα ελληνικά δικαστήρια δεν εξέτασαν το άρθρο στο σύνολό του, αλλά επικεντρώθηκαν στα χαρακτηριστικά που χρησιμοποίησε ο προσφεύγων, που αφαιρέθηκαν από το πλαίσιο και, ως εκ τούτου, δεν συμπεριέλαβαν στην εκτίμησή τους κανένα σκεπτικό σχετικά με τη συμβολή του άρθρου του προσφεύγοντος στη συζήτηση ενός θέματος δημοσίου συμφέροντος. Παρόλο που τα ελληνικά δικαστήρια αναγνώρισαν ότι ο αιτών είχε έννομο συμφέρον να ενημερώσει το κοινό, τα δικαστήρια δεν συνήγαγαν συμπεράσματα από αυτή τη δήλωση.
(Β) στο βαθμό που ο ενδιαφερόμενος γνωρίζει ποια είναι η προηγούμενη συμπεριφορά του και ποιο είναι το αντικείμενο του άρθρου. Ο Β. Μ. ήταν κρατικός δημόσιος υπάλληλος, δηλαδή ο διευθυντής ενός τοπικού γυμνασίου και με αυτή την ιδιότητα απολάμβανε κάποια προστασία. Ταυτόχρονα, δημοσίευσε τακτικά τη γνώμη του για πολιτικά ζητήματα σε προσωπικά ιστολόγια. Τα ελληνικά δικαστήρια δεν εκτιμούσαν άμεσα το γεγονός ότι ο Β. Μ., ο οποίος, αν και δεν μπορούσε να συγκριθεί με πολιτικό πρόσωπο, δεδομένου του έργου του ως διευθυντή σχολείου, έδωσε ακόμα την ευκαιρία για κριτική από δημοσιογράφους όταν αποφάσισε να δημοσιεύσει μερικές από τις ιδέες ή τις πεποιθήσεις του, πολλές από τις οποίες, πολύ πιθανό, προκάλεσε μια πολύ αντιφατική αντίδραση. Τα ειδικά καθήκοντα και ευθύνες των εκπαιδευτικών, που αποτελούν σύμβολο εξουσίας για τους μαθητές τους στον τομέα της εκπαίδευσης, ισχύουν επίσης σε κάποιο βαθμό στις δραστηριότητες των εκπαιδευτικών εκτός σχολείου.
Γ) τη μέθοδο απόκτησης των πληροφοριών και την αξιοπιστία τους. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι τέτοιες έννοιες όπως "νεοφασιστική"," ναζιστική "δεν δικαιολογούν αυτόματα μια ένοχη ετυμηγορία σε μια υπόθεση δυσφήμησης με βάση τη χορήγηση ενός ειδικού καθεστώτος σε ένα άτομο και ότι οι γνωστές προσβλητικές εκφράσεις" ηλίθιος " και "φασιστής" μπορούν να θεωρηθούν επιτρεπτή κριτική υπό ορισμένες συνθήκες. Επιπλέον, το απλό γεγονός ότι αναφέρεται σε ένα άτομο ως "φασιστικό", "ναζιστικό" ή "Κομμουνιστικό" δεν μπορεί από μόνο του να θεωρηθεί ως προσδιορισμός της κομματικής σχέσης ενός ατόμου.
Το άρθρο του αιτούντος ανέφερε την άποψη του V.M., όπως αναφέρθηκε στο ιστολόγιό του, και ως εκ τούτου δεν αμφισβητήθηκε η μέθοδος απόκτησης πληροφοριών από τον αιτούντα. Όσον αφορά την αξιοπιστία των πληροφοριών που περιλαμβάνονται στο άρθρο, τα ελληνικά δικαστήρια χαρακτήρισαν τα χαρακτηριστικά που εξέφρασε ο αιτών ως "γνωστός νεοναζιστής διευθυντής" και "θεωρητικός της οργάνωσης της Χρυσής Αυγής "ως κρίσεις αξίας. Ωστόσο, τα ελληνικά δικαστήρια δεν εξέτασαν το ερώτημα εάν αυτές οι κρίσεις αξίας υποστηρίχθηκαν από γεγονότα, βάσει άρθρων που δημοσιεύθηκαν προηγουμένως από τον V. M.
δ) το περιεχόμενο, τη μορφή δημοσίευσης και τις συνέπειές της. Ο τόνος του άρθρου που χρησιμοποίησε ο αιτών θα μπορούσε να θεωρηθεί προκλητικός και το άρθρο θα μπορούσε να θεωρηθεί σαρκαστικό, που περιέχει σοβαρή κριτική, αν και δεν υπήρχαν σαφώς προσβλητικές έννοιες ή δηλώσεις στο άρθρο. Ο σχεδιασμός του έντυπου άρθρου και ο τρόπος παρουσίασης του υλικού που χρησιμοποιήθηκε σε αυτό αποτέλεσαν αντικείμενο απόφασης της συντακτικής ομάδας, την οποία, κατ ' αρχήν, ούτε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ούτε τα δικαστήρια της Ελλάδας μπορούσαν να αμφισβητήσουν. Αν και η δημοσιογραφική ελευθερία ήταν απεριόριστη, στην προκειμένη περίπτωση ούτε οι δηλώσεις που διαμαρτύρονται ούτε το άρθρο στο σύνολό του θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως αβάσιμες προσωπικές επιθέσεις ή προσβολές εναντίον του V. M.
Συμπερασματικά, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν έλαβε επαρκείς πληροφορίες για να αξιολογήσει ή να εξετάσει τις συνέπειες της δημοσίευσης του άρθρου.
ε) τη σοβαρότητα της επιβληθείσας ποινής. Ο αιτών καταδικάστηκε σε φυλάκιση τριών μηνών με αναστολή. Οι περιστάσεις της παρούσας υπόθεσης, ένα κλασικό παράδειγμα κριτικής ενός ατόμου από την τοπική κοινωνία στο πλαίσιο διαφοράς δημοσίου συμφέροντος, δεν δικαιολόγησαν τη χρήση στερητικής της ελευθερίας ποινής. Μια τέτοια τιμωρία από τη φύση της μπορεί αναπόφευκτα να έχει αποτρεπτικό αποτέλεσμα στις προθέσεις διεξαγωγής δημόσιων συζητήσεων και το γεγονός ότι ο αιτών έλαβε ανασταλτική ποινή δεν αλλάζει αυτό το συμπέρασμα, ιδίως δεδομένου ότι το ποινικό μητρώο του αιτούντος δεν καταργήθηκε.
(στ) έξοδος. Ως αποτέλεσμα, τα ελληνικά δικαστήρια δεν διενήργησαν αξιολόγηση σύμφωνα με τα κριτήρια που καθορίστηκαν στη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και, κατά συνέπεια, δεν έδωσαν τη δέουσα προσοχή στη σημαντική λειτουργία που εκτελεί ο τύπος σε μια δημοκρατική κοινωνία. Τα ελληνικά δικαστήρια δεν παρείχαν σχετικούς και επαρκείς λόγους για να δικαιολογήσουν την επίμαχη παρέμβαση. Ως εκ τούτου, η παρέμβαση δεν ήταν "απαραίτητη σε μια δημοκρατική κοινωνία".
ΚΑΝΟΝΙΣΜΌΣ
Η υπόθεση αφορούσε παραβίαση των απαιτήσεων του άρθρου 10 της σύμβασης (ομόφωνα).
ΠΛΗΡΩΜΉ
Κατά την εφαρμογή του άρθρου 41 της σύμβασης. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απένειμε στον αιτούντα 10.000 και 1.603 ευρώ ως αποζημίωση για ηθική βλάβη και υλική ζημία, αντίστοιχα.