Alparslan Altan / Türkiye davasında AİHM'nin 16 Nisan 2019 tarihli kararı (şikayet no. 12778/17).
2017 yılında başvurana şikayetin hazırlanmasında yardımcı olunmuştur. Akabinde şikayet Türkiye'ye iletilmiştir.
Durumda, başvuranın, sadece yasadışı bir örgütün faaliyetlerine katılım şüphesiyle, herhangi bir özel iddianame bulunmadığı takdirde, tutuklu yargılanmasına ilişkin şikayet başarıyla incelenmiştir. Dava, İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme'nin 5. maddesinin 1. paragrafının şartlarını ihlal etmiştir.
Davanın koşulları
15 Temmuz 2016'da, yetkililerin bir yeraltı örgütünü (FETÖ / PDY olarak adlandırılan) suçladığı askeri darbe girişimi sonrasında 20 Temmuz 2016'da olağanüstü hal ilan edildi. Ertesi gün, Türk makamları Avrupa Konseyi'ni, Sözleşme'nin 15. maddesinde belirtilen yükümlülüklerden vazgeçme hakkının uygulanması konusunda bilgilendirmiştir.
Başvuran, davanın koşullarıyla ilgili süre zarfında Türk Anayasa Mahkemesi hâkimi olmuştur. 16 Temmuz 2016 tarihinde, diğer 3.000 hakim gibi tutuklanmış ve gözaltında tutulmuştur. 20 Temmuz 2016 tarihinde, barışın adaleti, başvuranın “silahlı bir terör örgütü üyesi” olduğundan (Türk Ceza Kanunu'nun 314. maddesi) şüpheyle başvuranı tutuklamaya karar vermiştir. Ağustos 2016'da, Türk Anayasa Mahkemesi, başvuranı görevinden uzaklaştırmıştır.
Ekim 2017'de, Türk Yargıtay, bir başka davada, silahlı bir örgüte katıldığından şüphelenilen hakimlerin tutuklanmasının “görünür suç” durumu ile ilgili olarak değerlendirilmesi gerektiği kararını vermiştir, bu nedenle, genel suçluya göre tutukluluk kararı alınabilir. bağışıklığın ön yoksunluğu olmadan prosedür.
Başvuran, tutukluluğunun hukuka uygunluğuna iki açıdan itiraz etmiştir: i) statüsü ile ilgili özel bir yasa uyarınca, Anayasa Mahkemesi daha önce kendisini yargı dokunulmazlığından mahrum etmek zorunda kalmıştır, ancak bu yapılmamıştır, ii) onu tutuklama kararı Dava dosyası temelinde kabul edildi, o sırada iddianame kanıtı yoktu. Ocak 2018'de, Türk Anayasa Mahkemesi, Türk Yargıtay'ın yukarıda belirtilen kararının ilk paragrafına ve tutuklandıktan sonra elde edilen çeşitli iddianamelerin ikinci maddesine atıfta bulunarak, başvuranın şikayetini reddetmiştir.
Temmuz 2018'de olağanüstü hal kaldırıldı. Mart 2019'da, başvuran hüküm giymiştir.
HUKUK SORULARI
Sözleşme'nin 15. maddesine uyum konusunda (ön değerlendirmeler). Acil durumlarda yükümlülüklerden istisna olarak alınan önlemler bu şikayetin konusu değildir: başvurucuyu gözaltına alma kararı, olağanüstü hal ilan edilmeden önce mevcut olan ve daha sonra çalışmaya devam eden mevzuat temelinde alınmıştır.
Ancak, başvuranın tutuklanması Türk makamlarının 15. Maddeyi yürürlüğe koymasından bir gün önce yapılmış olmasına rağmen, birkaç gün önce askeri darbe girişiminden sonra karşılaştıkları zorluklar Mahkemenin sahip olması gereken bağlamsal yönü kesinlikle temsil etmiştir. Sözleşme'nin 5. maddesinin yorumlanması ve daha ileri uygulanması için tamamen dikkate alınması.
AİHS'nin 5 § 1. maddesine uyum konusunda. (a) İlk tutukluluk kararını verirken “kanunla belirlenen prosedüre” uygunluk
(i) Sözleşme'nin 5 § 1 maddesine uygunluk. Davalı Devletin mahkemeleri, adli uygulamalarına, yürürlükteki yasal hükümlerin ifadelerine aykırı istisnalar getirirse, yasal kesinlik ilkesinden taviz verilebilir.
Türk Ceza Muhakemesi Kanunu, tespit edilmeden hemen önce, suçun mevcut niteliği veya komisyonu ile ilgili klasik bir “görünür suç” teriminin tanımını içermektedir. Bununla birlikte, Türk hakimlerin konumuna göre, bir suç örgütündeki faaliyetlere katılım şüphesi kavramının yeni bir yorumu, halihazırda var olan olgusal unsuru veya devam eden bir cezai eylemin diğer açık kanıtlarını belirlemeye gerek kalmadan bir suçun kanıtını tanımlamak için yeterli olabilir.
Bu durumda, hâkimlere yürütme organı tarafından tecavüzlerden korunmaları için verilen usule ilişkin garantileri reddeden “görünür suç” kavramının geniş bir yorumu vardır. Bu koruma şekli, yargının dışındaki organlar ve hatta gözetim veya şikâyetleri ele alma işlevlerini yerine getiren hakimler tarafından hukuka aykırı kısıtlamalar olmaksızın görevlerini tam bağımsız olarak yerine getirebilmeleri için verilir. Ayrıca, bu dokunulmazlık cezasızlık anlamına gelmemektedir: Türk Anayasa Mahkemesi üyelerinden birinin tutuklanması, Türk Anayasası ve Türk Anayasa Mahkemesi Kanunu'na verilen güvencelere uyulması şartıyla yasalar çerçevesinde mümkün olmuştur.
Aynı zamanda, Yargıtay'ın “devam eden suç” kavramı üzerine kurulmuş olan adli uygulamasının, “görünür suç” kavramının kapsamının genişlemesini nasıl haklı kılacağı belirsizdir.
Dolayısıyla, mevcut davada Türk hukukunun uygulanma biçimi açıkça dayanaktan yoksundur. Sonuç olarak, başvuranın tutuklanması “yasaların öngördüğü şekilde” gerçekleştirilmemiştir.
(ii) Sözleşme'nin 15. maddesinin etkisi ile ilgili olarak. “Görünür suç” kavramının geniş bir yorumu, olağanüstü hal durumuna yeterli bir yanıt olarak düşünülemez, çünkü yasal sonuçları olağanüstü hal durumunun yasal çerçevesini aşar. Bu nedenle, olağanüstü halin özel koşulları göz önüne alındığında, böyle bir yorum tamamen temelsizdir. Her halükarda, “yasaların öngördüğü şekilde” verilmeyen bir gözaltı emri, “bunun yalnızca aşırı koşullardan kaynaklandığı ölçüde” kabul edilmiş sayılamaz.
KARAR
Bu durumda, AİHS'nin 5. maddesinin 1. fıkrasının şartlarına aykırı hareket etmiştir (aleyhine olmak üzere altı oyla kabul edilir).
(b) Başvuranın bir suç işlemiş olduğuna dair makul bir şüphenin varlığına ilişkin. (i) Sözleşme'nin 5 § 1 maddesine uygunluk ile ilgili olarak. Organize suçla mücadele ihtiyacı, “mantıklılık” kavramının, Sözleşme'nin 5. maddesi, paragraf 1, alt-paragrafında öngörülen garantinin özü üzerinde bir ihlale kadar genişletilmesini haklı gösteremez.
Gözaltı emri aşamasında atıfta bulunulan suç, yasadışı bir örgütün faaliyetlerine katılımdan oluşuyordu. Ancak, başvuranın tutuklanmasından önce bu konuda sorgulanması, en iyi ihtimalle, polisin kendisine karşı şüpheleri olduğunu, ancak suçu işleyebileceğine dair herhangi bir güven vermediğini göstermektedir.
Başvurucuyu gözaltına alma kararı, yasadışı bir örgütte ciddi katılım şüpheleri olduğunu doğrulayacak herhangi bir kanıt veya başka kanıt veya bilgi içermemektedir. Türk Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun ve ayrıca dava dosyasının hükümlerine belirsiz ve genel atıflar, başvuru sahibinin tutuklanmasına temel teşkil edecek şekilde tasarlanan şüphelerin “bir yandan, bir yandan, malzemelerin bireysel ve özel bir değerlendirmesi” için geçerliliğini doğrulamak için yeterli değildir. mevcut davada 14 şüpheliyi ve diğer taraftan, başvuranın veya diğer türlerin şüphelerini haklı kılabilecek bilgi yokluğu ile ilgili dava okazatelstv veya doğrulanabilir gerçekleri.
Başvuranın yasadışı örgütün faaliyetlerine katılımıyla ilgili şüphelerinin “makul olup olmadığını” tespit etmek amacıyla Türk Anayasa Mahkemesi tarafından dikkate alınan deliller ile ilgili olarak, bu şikayetin tek konusu olan tutuklama kararından çok daha sonra elde edilmiştir. Ayrıca, başvuranın daha sonra suçlamaların esası hakkında karar verme yetkisine sahip bir mahkeme tarafından mahkum edilmesi de bu şikayetin değerlendirilmesinde herhangi bir fark yaratmamaktadır. Hükümet, tutuklandığı sırada başvurandan şüphelenilmesi için “iyi bir neden” olduğuna dair başka bir kanıt sunmamıştır.
(ii) Sözleşme'nin 15. maddesinin etkisi ile ilgili olarak. Yukarıdakilerden yola çıkılarak, itiraz edilen tutukluluk emrinin “yalnızca bunun aşırı koşullardan kaynaklandığı ölçüde” kabul edildiği kabul edilemez. Farklı bir sonuç, özgürlüğün mahrumiyetini haklı çıkaran şüphelerin gerekçelendirilmesine ilişkin olarak, AİHS'nin 5. maddesinin 1. paragrafının “c” alt paragrafının asgari gerekliliklerini ortadan kaldıracak ve bu davada atıfta bulunulan alıkonulma kararı gereği daha fazla olacaktır. en yüksek yargı örneğine ek olarak oturan bir yargı mensupunun davası.
KARAR
Bu durumda, AİHS'nin 5. maddesinin 1. fıkrasının şartlarına aykırı hareket etmiştir (aleyhine olmak üzere altı oyla kabul edilir).
TAZMİNAT
Sözleşmenin 41. maddesinin uygulanmasında. Mahkeme, başvurana manevi tazminat olarak 10.000 Euro vermiştir; maddi tazminat talebi reddedilmiştir.