Güzelyurtlu ve Diğerleri - Kıbrıs ve Türkiye davasında 29 Ocak 2019 tarihli AİHM kararı (şikayet no. 36925/07).
2007 yılında, başvuranlara şikayetin hazırlanmasında yardımcı olmuştur. Daha sonra, şikayet Kıbrıs ve Türkiye'ye iletildi.
Bu durumda, başvuranların şikayeti, Kıbrıslı Türk makamlar arasında birbirleriyle etkili işbirliğinin olmaması ve bu devletlerin yetkililerinin etkili bir cezai soruşturmayı sağlamak ve uygulamak için gerekli tüm makul tedbirleri alamaması konusunda başarılı bir şekilde incelenmiştir. Dava, Kıbrıslı yetkililer tarafından İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerin Korunması Sözleşmesinin 2. maddesinin ihlal edilmediğini ortaya koymaktadır. Dava, Türk makamları tarafından İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerin Korunması Sözleşmesinin 2. Maddesinin gereklerini ihlal etmiştir.
Davanın Koşulları
Başvuranlar, Kıbrıslı yetkililer tarafından kontrol edilen bir bölgede 2005 yılında ölü olarak bulunan üç Kıbrıslı Türk vatandaşının yakın akrabalarıdır. Hem Kıbrıs hem de Türkiye (hemen ardından KKTC - Türkiye Cumhuriyeti yetkilileri dahil) bir suç soruşturması başlatılmıştır. Kıbrıslı makamlar KKTC makamları tarafından tespit edilmiş ve sorgulanmış sekiz şüpheli bulunmasına rağmen, her iki soruşturma da çıkmaza girdi ve daha fazla gelişme beklemeden askıya alındı. Suç davaları feshedilmemiş olmasına rağmen, 2008'den sonra onlar hakkında özel bir işlem yapılmadı. Türk makamları, şüphelilerin yargılanmasını sağlamak için davadaki tüm delillerin aktarılmasını bekliyorlardı ve Türk makamları Kıbrıs makamlarının iadesi taleplerini geri verdiğinde Kıbrıs makamlarının işlemleri tamamen durdu. Birleşmiş Milletler Barış Gücü Kuvvetlerinin Kıbrıs'ta arabuluculuğu sonucu alınan önlemler (bundan sonra - UNFICYP) başarısız oldu.
4 Nisan 2017'deki mevcut davaya bakıldığında, Avrupa Mahkemesi Odası, Sözleşme Makamının 2 nci maddesini, Türk makamları (oy birliğiyle) ve Kıbrıs (usule karşı beş oyla kabul etti), usule ilişkin yönünden ihlal etti. “) Her iki yanıt veren devletin makamlarının birbirleriyle etkili bir şekilde işbirliği yapamaması ve etkili bir cezai soruşturmanın sağlanması ve uygulanması için gerekli tüm makul önlemleri almadığı için.
18 Eylül 2017'de, Türkiye ve Kıbrıs makamlarının talebi üzerine dava, Avrupa Mahkemesi Büyük Dairesine devredildi.
HUKUK SORULARI
Sözleşmenin 1. maddesinin uygulanmasına ilişkin olarak (Türk makamlarının bölgesel yargı yetkisi). Çok az sayıda davada, Avrupa Mahkemesi, Sözleşme'nin 2. maddesinin ihlal edildiğine ilişkin şikâyetleri, usule ilişkin hukuki düzenlemeye uygunluğun ortaya çıktığı devletin yetki alanı dışında gerçekleştiğinde usule ve hukuki yönüne göre incelemek zorunda kalmıştır. Avrupa Mahkemesi içtihadından, bu koşullar altında, soruşturma makamları veya bir Akit Devlet mahkemelerinin kendi soruşturmaları veya cezai işlemlerini başlatmaları halinde, o zaman bu, Devlet ile daha sonra başvuran mağdurların akrabaları arasında, Sözleşme'nin 1. Maddesinin anlamı dahilinde bir adli bağlantının varlığını ortaya koymak için yeterliydi. Mahkemeye şikayetleri ile. Başvuranlar davasında, KKTC makamları cinayet ceza davasıyla ilgili kendi soruşturmasını başlattılar ve böylece başvurularla KKTC makamlarının eylemleri ya da ihmalleri ile bağlantılı olarak Sözleşmeyi ihlal etmekten sorumlu olan Türk makamları arasında bir “yasal bağlantı” kurdular.
Aynı zamanda, Kıbrıs'taki durumun "özel özellikleri" vardı. Birincisi, Türkiye uluslararası toplum tarafından Kıbrıs'ın kuzey kesiminde bir işgalci olarak görülüyordu ve uluslararası topluluk KKTC'yi uluslararası hukuk çerçevesinde bir devlet olarak tanımıyordu. Kuzey Kıbrıs toprakları, Türk makamlarının Sözleşme amaçları için etkili bir şekilde kontrol altındaydı. İkincisi, cinayet zanlıları KKTC'ye kaçtı ve bu nedenle Kıbrıslı yetkililer bu şüphelilerle ilgili kendi soruşturmalarını sürdüremedi ve buna göre Sözleşme uyarınca yükümlülüklerini yerine getiremedi.
Her biri ayrı bir yargı bağlantısı kurmak için yeterli olacak bu iki koşul göz önüne alındığında, Türk makamlarının yargı yetkisi kuruldu. Diğer herhangi bir sonuç Kıbrıs'ta insan haklarının korunması sisteminde yasal bir boşluğa yol açacak ve böylece Kıbrıs Hükümeti tarafından kabul edilen ceza kanunlarının uygulanmasını önleyecek olan ve Kıbrıs makamları tarafından kontrol edilen bölgeden kaçan kişiler için KKTC topraklarında güvenli bir sığınak yaratacaktır. Vatandaşlarının ve kendi yetki alanındaki diğer kişilerin yaşam hakkını korumak.
KARAR
Türk makamlarının yargı yetkisi kuruldu (oy birliğiyle kabul edildi).
Sözleşmenin 2. Maddesine uyum ile ilgili olarak (usul yönü). Cinayetleri soruşturmaya ilişkin usule ilişkin yükümlülük, her iki davalı devletin makamlarına aittir. Her iki devletin makamları hızla çok sayıda soruşturma eylemi gerçekleştirdi ve hiçbiri bu soruşturmaların uygunluğunu sorgulamadı. En önemli mesele, İşbirliği yükümlülüğünün, Sözleşme'nin 2. maddesinde öngörülen usule ilişkin yükümlülüğün bir parçası olarak mevcudiyeti ve kapsamıydı.
Sözleşmenin 2. Maddesine göre, her iki katılımcı devletin makamları, aynı zamanda yardım isteme ve alma yükümlülüğünü ima ederek birbirleriyle işbirliği yapma konusunda ikili bir yükümlülüğe sahip olabilir. Böyle bir yükümlülük, Sözleşme'nin 2. maddesi ile güvence altına alınan yaşam hakkının etkin bir şekilde korunması ile tutarlıdır. Devletler, yasal alanda ve cezai meselelerde karşılıklı yardımlaşma ile ilgili uluslararası belgeler temelinde kendilerine sunulan fırsatları bilinçli bir şekilde kullanarak birbirleriyle işbirliği yapmak için tüm olası önlemleri almalıdırlar.
Sözleşmenin 2. Maddesinde belirtildiği gibi işbirliği yapma prosedürü, Akit Devletler arasında yürürlükte olan uluslararası anlaşmalar ve sözleşmeler ışığında, Sözleşmenin en tutarlı ve uyumlu uygulamasıyla ve bunlar arasında çatışmaya yol açmayacak bu belgelerle yorumlanmalıdır. Bu bağlamda, işbirliği yapma prosedürü yükümlülüğü, yalnızca ilgili uluslararası anlaşmalar temelinde uygun işbirliği mekanizmalarını kullanmadığı takdirde yardım talebinde bulunan devletle ve yardım talebinin gönderildiği devletle ilgili olarak, cevap vermediği takdirde ihlal edilebilir. bu belgeler uyarınca talep edilen işbirliğini reddetmenin yasal gerekçelerini uygun bir şekilde belirtmemiş veya gösterememiştir.
Başvuranların bir özelliği, uluslararası toplum tarafından tanınan Kıbrıs topraklarında mevcut olan fiili bir kuruluştan işbirliği yapmaması, ancak Sözleşme açısından Türkiye'nin etkin kontrolü altında olmasıdır. İki katılımcı devletin makamları arasında hiçbir resmi diplomatik ilişki kurulmadığından, her iki devletin de taraf olduğu uluslararası anlaşmalar, her iki katılımcı devletin de kendi aralarında işbirliği yapmak için mevcut tüm fırsatları kullanıp kullanmadıklarının belirlenmesinde tek kılavuz olamaz. Diplomatik ilişkilerin yokluğunda, resmi işbirliği biçimleri muhtemelen herhangi bir sonuca yol açmayacaktı; bu durumda devletlerin, örneğin üçüncü devletlerin veya uluslararası kuruluşların yardımıyla daha az resmi ve doğrudan işbirliği yöntemlerini kullanmaları gerekebilir. Yukarıda belirtilenler ışığında, AİHM, katılımcı devlet makamlarının, soruşturmanın etkinliği ve bir bütün olarak yargılamanın etkinliği için gerekli işbirliğini istemek ve sağlamak için makul olan tüm araçları kullanıp kullanmadıklarını belirlemelidir.
(a) Kıbrıs Hükümeti. (i) Kıbrıslı yetkililer, Türk makamları tarafından şüphelenilen kişilerin iadesini / iadesini talep etmek için makul olan tüm araçları kullandılar mı? Soruşturmanın erken aşamalarında muhtemel şüphelilerin tespitinin bir sonucu olarak, Kıbrıslı yetkililer şüphelilerin nerede olduklarını ve iadelerini alamadıklarını belirlemek için Interpol'e “kırmızı” bildirimler gönderdi. Bu talepler Interpol tarafından yayınlandı. Kıbrıs'taki Interpol Bürosu, İçişleri Bakanlığı'na, Kıbrıs makamlarının şüphelileri aradıklarını ve Türkiye'ye girmeleri halinde alıkonulmalarını istediklerini belirten e-postalar gönderdi.
Soruşturmanın ilk aşamalarında Kıbrıs makamları, şüpheli KKTC'lerin UNFICYP aracılığıyla iadesi için şartlar üzerinde anlaşmaya çalıştı. Bununla birlikte, o zaman bile, ne Türk makamlarının ne de KKTC makamlarının şüphelileri iade edemeyeceği açıktı. Bu gibi durumlarda, Kıbrıslı yetkilileri UNFICYP'in yardımıyla başından iade almaya çalıştıkları için eleştirmek mümkün değildir ve bu çabalar sonuçta başarısız olduğunda Türkiye'ye iade talepleri göndermişlerdir.
İade talepleri, ülkenin Atina'daki büyükelçiliği aracılığıyla Türk makamlarına iletildi. Kıbrıs ile Türkiye arasındaki diplomatik ilişkilerin olmaması, özel şartlar altında Atina 'daki ilgili elçilikler kadrosundan taleplerin iletilmesi durumunda, Kıbrıs makamlarına mümkün olan tek yol söz konusu olabilir.
(ii) Kıbrıslı yetkililerden KKTC veya Türkiye yetkililerine tüm delilleri sağlamaları gerekip gerekmediği. Başvuranların davası, Avrupa Mahkemesinin, KKTC sakinleri ya da eylemlerinden etkilenen kişilerle ilgili olarak KKTC makamları tarafından alınan tedbirler ya da tedbirler sözleşmesi anlamında yasallığı tanıdığı önceki davalardan ayırt edilmelidir. Daha önceki davalarda, AİHM, Türk makamlarının, Sözleşme'nin güvence altına aldığı haklara Kuzey Kıbrıs'ta saygı gösterilmesini sağlaması ve bunlara atfedilebilecek herhangi bir zararı telafi etmesinin gerekli olduğu ölçüde yasal yollara başvurduğunu ve yaptıklarını tespit etmiştir.
Mevcut davada, çözülmesi gereken mesele, Kıbrıs makamlarının ceza davasında yer alan bütün delilleri, ilgili KKTC mevzuatına dayanarak cinayetler üzerine paralel bir soruşturma yürüten KKTC makamlarına sunmak zorunda olup olmadığıydı. Kıbrıslı yetkililer, UNFICYP’e tüm kanıtları vermeye hazırdı, bu nedenle, bu davada, KKTC makamlarının şüphelileri kendilerine vermesi şartıyla prima facie kanıtının yeterli olup olmadığını tespit edebildi. KKTC makamları bunu yapmayı reddettiği için, Kıbrıslı yetkililer de kanıt sağlamayı reddetti. Ceza davasıyla ilgili tüm malzemelerin KKTC makamlarına sunulması, bu malzemelerin KKTC’deki şüphelilere karşı yargılanmak için kullanılması ve şüphelilerin Kıbrıs makamlarına iade edileceğine dair hiçbir teminatın bulunmaması ihtimalinin işbirliğinin ötesine geçeceği Polis veya savcılık makamları arasında. Esasen bu, ceza davası Kıbrıs makamları tarafından KKTC mahkemelerine devredilecek ve Kıbrıs makamları bu nedenle kendi topraklarında işlenen cinayetler konusundaki yetki alanlarını, Kıbrıs topraklarında tanınmayan eğitim mahkemelerinin yararına kullanacaklar. Cezai yargı yetkisinin kullanılması, devlet egemenliğinin temel özelliklerinden biridir. Böyle özel bir durumda, ceza mahkemesinde yargı yetkisinin KKTC mahkemeleri lehine reddedilmesi makul değildi.
(iii) Kıbrıslı yetkililerin UNFICYP tarafından önerilen diğer işbirliği biçimlerine başvurmak zorunda olup olmadıkları. UNFICYP tarafından yürütülen arabuluculuk çabaları bağlamında, Kıbrıs makamları ile KKTC arasında bir uzlaşma sağlamak için çeşitli işbirliği biçimleri önerilmiştir. Bununla birlikte, yalnızca bu tür işbirliği biçimleri şüphelilerin kovuşturulmasına ve yargılanmasına katkıda bulunamamıştır. Bu alternatiflerin, özellikle tarafsız bir bölgede bir denemenin düzenlenmesi olasılığının, ilgili ülkelerin yasalarında ve uluslararası hukukta oldukça sağlam bir temele sahip olduğu durumda kurulmamıştır. Bu koşullar altında, AİHS'nin 2. maddesi Kıbrıslı yetkililerin bu fırsatları işbirliği için kullanmalarını istememiştir.
KARAR
Davada AİHS'nin 2. maddesinin gereklerine aykırılık olmamıştır (iki aleyhte 15 oyla kabul edilmiştir).
(b) Hükümet. Türk makamları iade taleplerini görmezden geldi ve cevapsız bıraktı. Türk makamları, iadeyi neden Türk hukukunda veya Avrupa İadesi Konvansiyonunda kabul edilemez olarak kabul ettikleri konusunda açıklamalar beklemeliydi. İkincisinin hükümlerine göre, iadenin istendiği devlet iadeyle ilgili kararını talep eden devlete bildirmek ve kararının nedenlerini açıklamayı reddetmekle yükümlüdür. Sözleşmenin 2. Maddesi uyarınca işbirliği yapma zorunluluğu, bu hükümler ışığında yorumlanmalı ve bu nedenle Devletin, diğer Akit Devlet'ten cinayet veya yasadışı eylemlerden şüphelenilen şahıslar için iadesi talebine yönelik makul bir cevap alma ve değerlendirme yükümlülüğünü ima eder. Bunların, bu devletin topraklarında ya da kendi yetki alanı içinde bulundukları biliniyordu.
Hükümet, dava koşullarında kendilerinden gereken asgari çabayı göstermemiştir ve bu nedenle, başvuranların akrabalarının öldürülmelerini etkin bir şekilde araştırmak için Kıbrıs makamlarıyla işbirliği yapma yükümlülüklerini yerine getirmemiştir.
KARAR
Dava, AİHS'nin 2. maddesinin ihlalini içeriyordu (oybirliğiyle kabul edildi).
TAZMİNAT
Sözleşmenin 41. Maddesinin uygulanmasında. Mahkeme, başvuranların her birine manevi tazminat olarak 8,500 Avro ödenmesine hükmetmiştir ve maddi tazminat talebi reddedilmiştir.