ՄԻԵԴ-ը գտել է Մարդու իրավունքների եւ հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի, 5-րդ հոդվածի 3-րդ կետի, 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի, 11-րդ հոդվածի պահանջների խախտումը:

Заголовок: ՄԻԵԴ-ը գտել է Մարդու իրավունքների եւ հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի, Сведения: 2019-05-21 13:32:38

Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի 2018 թվականի սեպտեմբերի 20-ի որոշում «Մուշեղ Սաղաթելյան-Հայաստան» գործի վերաբերյալ (բողոք N 23086/08):

2008 թ.-ին բողոք ներկայացնողին աջակցություն է ստացել: Հետագայում հայցը ներկայացվեց Հայաստան:

Դիմումատուի քրեական հետապնդման դեմ ուղղված բողոքը եւ նրան որպես խաղաղ հավաքի ցրելու հետեւանքով հասարակական ակտիվիստի դատապարտումը բողոքարկվում է գործի մեջ: Մարդու իրավունքների եւ հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի, 5-րդ հոդվածի 1-ին, 3-րդ կետի, 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի, 11-րդ հոդվածի պահանջների խախտման դեպքում:


ԳՈՐԾԻ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐԸ


2008 թ. Նախագահական ընտրությունների նախնական արդյունքների հրապարակումից հետո գլխավոր ընդդիմադիր թեկնածուն կոչ արեց իր կողմնակիցներին հավաքել Երեւանի կենտրոնում գտնվող Ազատության հրապարակը `բողոքելով ընտրությունների ընթացքում կատարված ենթադրյալ խախտումների դեմ: 2008 թ. Փետրվարի 20-ից ամեն օր անցկացվում են հանրահավաքներ, երբեմն տասնյակ հազարավոր մարդիկ են հաճախում: Մի քանի հարյուր ցուցարարներ մնացին շուրջօրյա, հրապարակում վրանների ճամբար դրեցին: Դիմորդը հանրահավաքների ակտիվ մասնակից էր: 2008 թ. Մարտի 1-ի վաղ առավոտյան ժամը մոտավորապես մոտ 800 զինված ոստիկաններ եկան եւ ցրեցին ցուցադրությունը: Դիմորդը թողեց Ազատության հրապարակը եւ շուտով ձերբակալվեց: Նա հետագայում դատապարտվեց «ոստիկանի վրա հարձակման» երկու դրվագների եւ սառը զենքի ապօրինի պահելու համար:


ԻՐԱՎԻՃԱԿԻ ՀԱՐՑԵՐԸ


Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին կետի համապատասխանության վերաբերյալ: Անձանց չճանաչված կալանավորումը Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի հիմնարար երաշխիքների լիակատար ժխտումն էր եւ նշել է այս պայմանական դրույթի հատկապես լուրջ խախտումը:

Դիմորդը 2008 թ. Մարտի 1-ին, ժամը 6.30-ին, բերվեց ոստիկանության բաժին: Սակայն, ձերբակալման մասին գրառումների համաձայն, դիմումատուն ձերբակալվել է 2008 թ. Մարտի 1-ին, ժամը 22.30-ին: Դիմորդը բռնությամբ տեղափոխվել է ոստիկանություն, եւ ոչինչ չի ենթադրում, որ նա կարող է ցանկացած պահի հեռանալ: Այդ ժամանակահատվածում կամ դրա մի մասի ընթացքում դիմողը պահվում էր խցում: Հետեւաբար, հիմքեր չկան կասկածելու համար, որ 2008 թ. Մարտի 1-ից, 6.30-ից մինչեւ 22.30-ը, դիմողը զրկվել է ազատությունից, Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին մասի իմաստով: Հարցն այն էր, թե ազատությունից զրկելը համապատասխանում է Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին կետով նախատեսված «օրինականության» պահանջին:

Ըստ Հայաստանի իշխանությունների `2008 թ. Մարտի 1-ից մինչեւ ժամը 10.30-ը, դիմողը պաշտոնապես չի եղել« բանտարկված »կամ« կասկածյալ »Հայաստանի օրենսդրության իմաստով, սակայն« առաքված անձի »կարգավիճակ ստացավ եւ, ըստ երեւույթին, . Հայաստանի Քրեական դատավարության օրենսգրքի հոդվածներից ոչ մեկը պարունակում էր «առաքված անձի» ենթադրյալ կարգավիճակին վերաբերող նորմեր: «Առաքվող անձի» հայեցակարգը, կարծես, առաջին անգամ մշակվել է Վճռաբեկ դատարանի կողմից 2009 թ. Մինչեւ այդ ժամանակ ոչ մի բան ստիպված չէր ենթադրել, որ Հայաստանի դատարանները մեկնաբանել են Քրեական դատավարության օրենսգրքի համապատասխան դրույթները այնպես, որ կալանքի տակ գտնվող կարգը հիմնավորեն `« անձի փոխանցում »: Բացի այդ, դիմումատուի գործի հանգամանքները թույլ չեն տալիս ենթադրել, որ մինչեւ դիմումատուի ազատությունից զրկելը մինչեւ ժամը 22.30-ը իրականացվել է սահմանված կարգով: Մասնավորապես, միակ փաստաթուղթը, որտեղ նշված էր, որ դիմումատուին «հանձնվել» է Ներքին գործերի դեպարտամենտ, ձեռագիրը գրված էր «Մարդու հանձնման մասին արձանագրությունը», որը նախատեսված չէր Հայաստանի օրենսդրության որեւէ դրույթով:

Դիմորդի կարգավիճակը օրինականացվել է միայն 16 ժամ հետո `ներքին գործերի վարչությանը ստիպված լինելով տեղափոխվել: Այս ժամանակահատվածում դիմումատուն որեւէ կոնկրետ պատկերացում չունի իր անձնական ամբողջականության եւ անվտանգության սկզբունքի նկատմամբ հարգելու մասին եւ զրկված էր կալանավորվածներին Քրեական դատավարության օրենսգրքով, ներառյալ `իրավաբանի իրավունքի եւ ձերբակալման մասին ընտանիքի անդամներին տեղեկացնելու իրավունքից զրկված: Դիմորդի ազատության սահմանափակման առաջին 16 ժամ պաշտոնապես չճանաչվեց:

Բացի դրանից, դիմումատուն մոտավորապես 84 ժամվա ընթացքում պահվել է ոստիկանության բաժնում դատավորի ներկայությամբ: Այս ժամկետը գերազանցել է նման պահելու համար օրենքով սահմանված 72 ժամվա առավելագույն թույլատրելի ժամկետը: Օրենքով թույլատրված 72 ժամից ավելի ժամկետով առանց դատական ​​որոշման երկարատեւ կալանավորումը չի համապատասխանում Հայաստանի օրենսդրության պահանջներին:


ԲԱՆԱՁԵՎ


Գործը Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին մասի խախտում էր (ընդունվեց միաձայն):

Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածի համապատասխանության վերաբերյալ: ա) Արդյոք ցանկացած միջամտություն եղել է խաղաղ հավաքների ազատության իրավունքի իրականացման հետ: Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածը պաշտպանել է միայն «խաղաղ հավաք» իրավունքը, որի հայեցակարգը չի ներառվել, որի կազմակերպիչներն ու մասնակիցները մտադրություն ունեն բռնության կիրառման հետ: Ոչ մի ապացույց այն բանի, որ 2008 թ. Փետրվարի 20-ից Ազատության հրապարակում տեղի ունեցած ցույցերը կապված էին բռնությունների հրահրմամբ կամ բռնության ակտեր են եղել, մինչ անվտանգության ուժերը ցուցարարներին ցրեցին 2008 թ. Մարտի 1-ի առավոտյան: որ ցուցարարները պատրաստվում էին զինվել, որպեսզի այլ քաղաքացիներ զանգվածային անկարգություններ հրահրելու համար անհիմն էին: Չկա որեւէ ապացույց, որը ենթադրում է, որ հրապարակում ներքին գործերի աշխատակիցների գործողությունների ժամանակ ցուցարարները կօգտագործեն ցանկացած հրազեն կամ դանակ կամ պայթուցիկ:

Հետեւաբար, միջամտություն եղավ դիմումատուի խաղաղ հավաքների ազատության իրավունքի `ինչպես ցույցի ցրելու, այնպես էլ դիմումատուի հետագա ձերբակալման, մեղադրանքի եւ դատապարտման հետ:

բ) արդյոք միջամտությունը ողջամիտ է: Հայաստանի իշխանությունները թույլ տվեցին ցույցեր անցկացնել եւ 9 օրվա ընթացքում չեն փորձել դրանք ցրել: 2008 թ. Մարտի 1-ին ներքին գործերի աշխատակիցների գործողությունների պաշտոնական բացատրությունը, ցուցարարների շրջանում զենքի տարածման մասին տեղեկատվության ստուգումը, բավականաչափ համոզիչ չէր, եւ Եվրադատարանը հիմքեր չուներ կասկածելու, որ ներքին գործերի աշխատակիցների գործողությունների նպատակն էր ցրվել վրանների ճամբարը եւ , որոնք Ազատության հրապարակում էին եւ կանխեցին հետագա ժողովը:

Ցուցադրման նպատակը ոչ թե խոչընդոտել այլ անձանց օրինական գործունեությանը, այլ քննարկել եւ ստեղծել այնպիսի հարթակ, որը կարող է արտահայտել կարծիքների զգալի քաղաքական շահագրգռության հրապարակայնորեն կարեւոր հարցի վերաբերյալ, որը ուղղակիորեն կապված էր պետության մեջ ժողովրդավարության գործելակերպի հետ եւ լրջորեն քննարկվել է հայ հասարակության զգալի մասի կողմից: Ըստ այդմ, ներկա գործով պետք է ցուցադրվեր ավելի մեծ հանդուրժողականություն, քան դրսեւորվեց Հայաստանի իշխանությունների կողմից:

Ներքին գործերի սպաների գործողությունները, ըստ երեւույթին, չեն դարձել անկախ եւ անկողմնակալ քննության առարկա: Ազատության հրապարակում ճնշումներն առանց բավարար հիմքերի եւ առանց նախազգուշացման, ուժի անհիմն եւ չափից ավելի ուժեղ օգտագործմամբ անհամաչափ միջոցն էր, որը դուրս էր եկել իշխանություններից ակնկալվող սահմաններից, երբ սահմանափակում էր ժողովի ազատությունը:

Այն փաստերը, որոնց հիման վրա դիմումատուին մեղադրանք է առաջադրվել, որեւէ ապացույցի միջոցով չեն աջակցվում, մեղադրանքները ձեւակերպվել են չափազանց ընդհանուր առմամբ, առանց ենթադրյալ ակտերի մանրամասների: Պարզվում է, որ դիմումատուն դատապարտվել եւ դատապարտվել է միայն Ազատության հրապարակում հանդիպելու եւ, հնարավոր է, կազմակերպելու համար:

Դիմորդին մեղադրանք առաջադրվել եւ պահվում էր առնվազն հինգ ամիս, մինչեւ նրա դեմ ուղղված մեղադրանքների մեծ մասը նվազեց, հիմնականում ապացույցների բացակայության պատճառով: Միանգամից միաժամանակ հայտնվեց նոր ապացույցներ եւ մեղադրանքներ, եւ դիմումատուն մեղադրվում էր ոստիկանական աշխատակիցներին հարվածելու եւ սառը զենք պահելու մեջ: Դիմումատուն պնդեց, որ այս բոլոր մեղադրանքները կեղծ են եւ կեղծված, որպեսզի ընդդիմությանը իր մասնակցությանը մասնակցելու համար դատապարտեն նրան: Այդ հայտարարությունները կարծես թե անհիմն չեն: Դիմումատուի նկատմամբ նախնական քրեական գործի վարույթը վարելու կարգը եւ այն փաստը, որ արդեն նշվել է վերեւում, դիմումատուին գրավադրվել եւ կալանվել է գրեթե հինգ ամիսների ընթացքում, քանի որ նա ակտիվորեն մասնակցել է ցույցերին, դիմումատուին պատասխանատվության ենթարկելը: Պարզ չէ, թե ինչու դիմումատուն այնքան ժամանակ չի մեղադրվել, եթե դանակն իսկապես հայտնաբերվել է ձերբակալման առաջին օրը:

Դիմումատուի գործով դատարանի որոշումները վերահրատարակված մեղադրանք էին, որը, իր հերթին, հիմնված էր համապատասխան ոստիկանների ցուցմունքների վրա: Հայաստանի դատարանները չեն կատարում մեղադրական փաստերի մանրամասն եւ օբյեկտիվ քննարկում եւ չեն ցուցաբերել ջանասիրություն եւ մանրազնինություն, որը, հաշվի առնելով գործի առանձնահատուկ հանգամանքները եւ իրադարձությունների ընդհանուր համատեքստը, պահանջվել են իշխանություններից `ապահովելու Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածով երաշխավորված խաղաղ հավաքների ազատության իրավունքի արդյունավետ օգտագործումը: Նման հանգամանքներում չի կարելի ասել, որ Հայաստանի իշխանությունների կողմից միջամտության արդարացման պատճառները իսկապես «համապատասխան եւ բավարար» կլինեն, ինչը կդիմի դիմողին Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածով իր իրավունքներով իրեն տրված դատավարական պաշտպանությունից:

Նույնիսկ ենթադրելով, որ դռնբացության ցրումը եւ դիմումատուի քրեական հետապնդումը, նրա կալանավորումը եւ դատապարտումը համապատասխանում են Հայաստանի օրենսդրության պահանջներին եւ հետապնդում էին Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածի 2-րդ պարբերության մեջ նշված օրինական նպատակներից մեկը, հավանաբար, կանխարգելելով անկարգությունները եւ հանցագործությունները, այդ միջոցները անհրաժեշտ չէ ժողովրդավարական հասարակությունում . Բացի դրանից, ցուցադրման եւ դիմումատուի դատապարտման հետապնդումը չի կարող չհամաձայնել դիմումատուին քաղաքական գործողություններին մասնակցելու իր ցանկության մասին: Անշուշտ, այդ միջոցառումները նաեւ կարող են խանգարել ընդդիմության մյուս կողմնակիցներին եւ լայն հասարակությանը `մտադրություն ունենալով մասնակցել ցուցադրություններին եւ, ընդհանրապես, բաց քաղաքական քննարկումներին մասնակցելուց:


ԲԱՆԱՁԵՎ


Գործը Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածի խախտում էր (ընդունվեց միաձայն):

Եվրադատարանը նաեւ միաձայն ընդունեց Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտումը իր նյութական եւ ընթացակարգային առումներով, որոշելով, որ Հայաստանի իշխանությունները չեն կատարել ապացուցման բեռը եւ չեն բավարարում դիմումատուի վնասվածքների համար բավարար եւ համոզիչ բացատրություններ եւ ընդունեցին, որ բողոքների վերաբերյալ պաշտոնական հետաքննություն չի եղել դիմումատուն վատ վերաբերմունքի համար: Եվրոպական դատարանը նաեւ որոշեց, որ Հայաստանի դատարանները չկարողացան համապատասխան եւ բավարար հիմքեր տրամադրել դիմումատուին պահելու մեջ `խախտելով Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 3-րդ կետը: Եվ վերջապես, Եվրոպական դատարանը գտել է Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի խախտում `ճանաչելով, որ Հայաստանի դատարանները անվերապահորեն աջակցում են ոստիկանության ներկայացրած իրադարձությունների տարբերակին, ճիշտ չեն գնահատել դիմումատուի փաստարկները եւ հրաժարվել հարցաքննել պաշտպանների վկաներին:


Վճարը


Կոնվենցիայի 41-րդ հոդվածի կիրառման դեպքում: Դատարանը դիմումատուին պատճառած ոչ նյութական վնասի համար 1,600 եվրո է տրամադրել:

 

Добавить комментарий

Код

© 2011-2018 Юридическая помощь в составлении жалоб в Европейский суд по правам человека. Юрист (представитель) ЕСПЧ.