ჩოხონელიძის საქმეში (ჭოხონელიძე) საქართველოს წინააღმდეგ (პრეტენდენტი N 31536/07) საქმეზე ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლოს გადაწყვეტილება 2018 წლის 28 ივნისს.
2007 წელს, მომჩივანი დაეხმარა საჩივრის მომზადებაში. მოგვიანებით, საჩივარი საქართველოსთვის მიეწოდა.
საქმე წარმატებით განიხილებოდა მომჩივნის უფლებების დაცვის საკითხის განხილვის შესახებ სასამართლო კონტროლის არარსებობის შესახებ, რომელმაც სამართალდამცავი ორგანოების მიერ პროვოკაცია მოითხოვა. საქმე იყო კონვენციის მე -6 მუხლის დარღვევა.
საქმის გარემოებები
სამართალდამცავმა, რომელიც მოქმედებდა "საფარქვეშ", საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტმა გააფრთხილა, რომ განმცხადებელმა, რომელიც დროულად იყო ადგილობრივი აღმასრულებელი ხელისუფლების ხელმძღვანელის მოადგილე, მოითხოვა ქრთამის სახით 30 000 აშშ დოლარი ქრთამის სახით შენობის ნებართვის მოპოვება. სასამართლოს სანქციის საფუძველზე, უფრო საიდუმლო აგენტის შეხვედრები განმცხადებელთან იყო სატელეფონო საუბრები და სატელეფონო საუბრები ჩაურთეს. ქრთამის ოდენობის თანხის გადარიცხვის შემდეგ განმცხადებლის დაკავების ბანკნოტებზე. მოგვიანებით მას ბრალი წაუყენეს დიდი რაოდენობით ქრთამის აღებაში. საქართველოს სასამართლოებმა პროვოკაციის საჩივარი არ განიხილეს.
კანონის მოთხოვნები
კონვენციის მე -6 მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად. პირველ რიგში, ევროპულმა სასამართლომ უნდა განიხილოს თუ არა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტი "დანაშაულებრივი ქმედების სისხლისსამართლებრივი გამოძიება", მეორეც, თუ ამ შემოწმების შედეგები გაურკვეველია, შეაფასოს პროცედურა, სასამართლოებმა განიხილეს სამართალდამცავი ორგანოების მხრიდან პროვოკაციული სარჩელი (პროცედურული შემოწმება).
არ არსებობს მტკიცებულება იმ შემთხვევაში, თუ განმცხადებელმა ჩაიდინა დანაშაული დაკავშირებული საქმეში საქმის წინაშე. სამართალდამცავების მიერ განმცხადებლის წინააღმდეგ განხორციელებული ოპერაციის კანონიერების შემდეგ ეჭვქვეშ დააყენა შემდეგი ფაქტები. საიდუმლო აგენტი შინაგან საქმეთა სამინისტროს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტში რიგი სხვა სისხლის სამართლის საქმეებში ჩვეულებრივი ინფორმირებული იყო და როდესაც განმცხადებელს დაუკავშირდა, იგი უკვე მოქმედებს ამ დეპარტამენტის მითითებებზე. თუმცა, ეს არ იყო აგენტი, რომელიც ქრთამს შესთავაზეს, პირიქით, განმცხადებელმა პირველად მოითხოვა ფულის გადახდა. ასეთ ვითარებაში შეუძლებელია ზუსტი სიზუსტის განსაზღვრა, რომ აგენტი აქტიურად და გადამწყვეტ როლს ასრულებდა იმ სიტუაციის შექმნაში, რომელიც ხელს უწყობდა კორუფციის დანაშაულის ჩადენის საკითხს. ამ კითხვის არსებითად შემოწმება არ იძლევა ზუსტ შედეგებს.
პროცედურული გადამოწმების კუთხით, კანონმდებლობით გათვალისწინებული საგამოძიებო მოქმედებების შედეგად მიღებული მტკიცებულების გამორიცხვა. ამავე დროს, როდესაც განმცხადებელმა პროკურატურაში საჩივარი შეიტანა სამართალდამცავების მიერ პროვოკაციის შესახებ, პროკურატურამ არაფერი გააკეთა ამ ბრალდებების უარყოფა. ეს შეიძლება განისაზღვროს ობიექტური შესაძლებლობებით, რათა წარმატების მიღწევა სასამართლოს სანქციის ან ზედამხედველობის არარსებობის გამო, რადგან შიდა კანონმდებლობა არ მოითხოვდა მათი ხელმისაწვდომობას ფარული სათვალთვალო ოპერაციების ჩატარებისათვის, როგორც მოცემულ საქმეში. აქედან გამომდინარე, შიდა კანონმდებლობა არ უზრუნველყოფდა ფარული სათვალთვალო ოპერაციების სათანადო რეგულირებას.
საქართველოს სასამართლოებმა, რომლებიც განმცხადებლის სათანადოდ დასაბუთებული საჩივრების წინაშე აღმოჩნდნენ, არ მიიღებდნენ გადაწყვეტილებებს მათი უარყოფისთვის ერთი საფუძვლით. მათ ასევე არ წარმოუდგენიათ საკასაციო საჩივრის სასამართლოში დაკითხვა, შესაძლოა, კიდევ ერთი "საიდუმლო" აგენტი, რომელიც დანიშნულია შინაგან საქმეთა სამინისტროს კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტის მიერ განმცხადებლის პროვოცირებისთვის. პროვოკაციული საჩივრების სასამართლო ექსპერტიზის ჩატარება არ განხორციელებულა შეჯიბრებითობის პრინციპის გათვალისწინებით.
განმცხადებლის ფარული სათვალთვალო ოპერაციისათვის საკმარისი საკანონმდებლო საფუძვლის არარსებობის გამო აგენტის "საიდუმლო" უუნარობა რჩება სრულიად პასიური და პროკურატურის ორგანოები, რათა უზრუნველყონ აუცილებელი მტკიცებულება და მისცეს სამართალდამცავების პროვოკაციის საჩივრის დასაბუთებული საჩივრების არასაკმარისი სასამართლო განხილვა, სამართალწარმოება განმცხადებლის წინააღმდეგ არ შეესაბამებოდა სამართლიანი სასამართლოს კონცეფციას.
რეზოლუცია
საქმე იყო კონვენციის მე -6 მუხლის 1-ლი პუნქტის დარღვევა (მიღებული ერთხმად).
გადახდა
კონვენციის 41-ე მუხლის გამოყენებისას. სასამართლომ არ დააკმაყოფილა განმცხადებელი 2,500 ევრო არამატერიალური ზიანისათვის, უარყო მატერიალური ზიანის მოთხოვნა.