ՄԻԵԴ-ի դատավճիռը 2017 թ. Հոկտեմբերի 12-ին Ադյան եւ այլք ընդդեմ Հայաստանի դեպքում (բողոք № 75604/11):
2011 թ. Դիմումատուներին աջակցել են բողոքի պատրաստման հարցում: Դիմումը հետագայում փոխանցվեց Հայաստան:
Այն դեպքում, երբ դիմորդների բողոքը կրոնական համոզմունքների վերաբերյալ զինվորական եւ այլընտրանքային ծառայության զորակոչից խուսափելու մասին դատավճիռը հաջողությամբ է ընդունվել: Այն դեպքում, երբ տեղի է ունեցել Մարդու իրավունքների եւ հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին կոնվենցիայի 9-րդ հոդվածի պահանջների խախտում:
Գործի եզրակացությունները
Չորս հայցվոր անդամներ էին կրոնական կազմակերպության «Եհովայի վկաների», որոնք հրաժարվում են զինվորական ծառայությունից հավատքի. 2011 թ. Հուլիսին, նրանք դատապարտվել է խուսափելու զինվորական եւ այլընտրանքային ծառայությունից եւ դատապարտվել է երկու եւ կես տարվա ազատազրկման: Նրանք պնդում էին, իրենց պաշտպանության, որ այլընտրանքային ծառայությունը տրամադրում է երկրի օրենսդրությամբ, չի եղել քաղաքացիական բնությունը, քանի որ վերահսկվում է զինվորական իշխանությունների եւ ուներ պատժիչ բնույթ, քանի որ տեւեց 42 ամիս համեմատ 24 ամիսների զինվորական ծառայությունից:
Կոնվենցիայի հարուցած վարույթը դիմումատուները բողոքել է մի իր իրավունքների խախտման րդ հոդվածով երաշխավորված 9-կոնվենցիային (մտքի, խղճի եւ կրոնի ազատություն):
ՕՐԵՆՔԻ ՀԱՐՑԵՐԸ
Ինչ վերաբերում է Կոնվենցիայի 9-րդ հոդվածին: Ձախողում դիմորդների զինվորական եւ այլընտրանքային ծառայությունից դրսեւորումներից էր իրենց կրոնական համոզմունքների, եւ նրանց դատվածությունը զորակոչից խուսափելու համար էր, ուստի միջամտություն իրենց ազատության դաւանի կրոնը. Ի տարբերություն դատաստանին Մեծ պալատի Եվրոպական դատարանի «Բայաթյանի ընդդեմ Հայաստանի» (Բայաթյանն ընդդեմ Հայաստանի) (7-ին 2011 թ. Հուլիսին բողոքը N 23459/03 (Նախադեպեր Եվրոպական դատարանի Մարդու իրավունքների 2016. N 5)) դիմողները սույն գործը հնարավորություն է ունեցել հրաժարվել է կատարել պարտադիր զինվորական ծառայություն հիմքով խղճի եւ հանդես գալ ոչ թե «այլընտրանքային աշխատանքային ծառայությունից» բառը հոդվածներին համապատասխան 2-րդ եւ 3-այլընտրանքային ծառայության մասին օրենքում, քանի որ այդ ծառայությունը ներդրվել է Հայաստանում 2004 թ.-ից, եւ իրականացվել է զինված ուժերի Հայաստան.
Սակայն, այս փաստը բավարար չէ եզրակացնել, որ իշխանությունները համապատասխանել իրենց պարտավորությունների րդ հոդվածի համաձայն Կոնվենցիայի 9-: Դատարանը պետք է նաեւ ապահովել, որ այդ ենթադրությունները էին համարժեք հաշվի առնելով իրավունքների խղճի եւ այդ համոզմունքների: Մինչ պետությունները որոշակի մարժա հայեցողությամբ, ինչպես կարգով կազմակերպման եւ գործունեության իրենց համակարգերի այլընտրանքային ծառայությունից, հրաժարվելու իրավունքից հիմքով խղճի րդ հոդվածով երաշխավորված Կոնվենցիայի 9-, դա կլինի թվացյալ եթե պետությունը թույլ են տվել հաստատել եւ իրականացնել իրենց այլընտրանքային ծառայության համակարգը այնպես, որ այն չի առաջարկվում է օրենքի կամ պրակտիկայի այլընտրանքային զինծառայությունը, իրոք, քաղաքացիական բնույթը, որը չէր կարող լինել խոչընդոտ կամ պատժիչ բնույթ.
ա) արդյոք ծառայությունը իսկապես քաղաքացիական էր: Դատարանը գտնում է, որ այլընտրանքային աշխատանքային ծառայությունը հասանելի է դիմորդների ժամանակաշրջանի ընթացքում որոնք վերաբերում են գործի հանգամանքների, չի ունենա իսկապես քաղաքացիական բնույթը: Թեեւ չի վիճարկվում, որ նա ունեցել է քաղաքացիական բնույթ (աշխատողները ուղարկվում են որպես հավաքարարներ տարբեր քաղաքացիական հաստատություններում, ինչպիսիք են մանկատների եւ ծերանոցների), այլ գործոնների, ինչպիսիք են իշխանության վերահսկողության, կիրառելի կանոնների եւ նշանների, պետք է հաշվի առնել, որոշել է արդյոք այլընտրանքային ծառայությունը իսկապես քաղաքացիական բնույթ ունի: Դիմումատուների դեպքում դատարանը նշել է, որ զինվորական իշխանությունները ակտիվորեն ներգրավված է վերահսկողության իրենց ծառայությամբ եւ ունեն իշխանություն է ազդել այն պահանջելով իրենց տեղափոխումը մեկ այլ հաստատության կամ ծառայության վայրն: Միեւնույն ժամանակ, որոշ ասպեկտներ այլընտրանքային աշխատանքային ծառայությունից կազմակերպվել էին համապատասխան զինվորական կանոնակարգերի, եւ այլընտրանքային ծառայություն չէր բավականաչափ առանձնացված ստորակարգությամբ եւ ինստիտուցիոնալ զինվորական ծառայությունից ժամանակաշրջանի ընթացքում որոնք վերաբերում են գործի հանգամանքների, եւ վերջապես, հետ կապված ախտանիշներից, աշխատակիցները կատարել այլընտրանքային քաղաքացիական ծառայություն նրանք պետք է հագնում համազգեստը, եւ պետք է այդ պաշտոնում:
(B) Կարող է այլընտրանքային աշխատանքային ծառայությունը ընկալվում է որպես զսպման կամ պատժիչ բնույթ. Այլընտրանքային աշխատանքային ծառայությունը շարունակելու համար 42 ամսով փոխարեն 24 ամիսների համար նորմալ զինվորական ծառայությունից: Դրա տեւողությունը էր, այնքան շատ ավելին է, քան կեսը այն ժամանակահատվածն զինված զինվորական ծառայությունից ստեղծվել է Եվրոպական կոմիտեի Սոցիալական իրավունքների (Հետեւություններ XIX-1-ով թվագրված 24 հոկտեմբերի, 2008 թ վերաբերյալ համապատասխանության Հունաստանի-րդ կետի 2-րդ հոդվածի 1-Եվրոպական սոցիալական խարտիայի (աշխատանքի իրավունքը: արդյունավետ պաշտպանել աշխատողների իրավունքները գումար վաստակել ազատ ընտրած մասնագիտության)): Այդպիսի մի էական տարբերություն է տեւողությամբ կյանքի կարող է ունենալ մի մեղմում ազդեցություն են կազմում պատժիչ տարր.
Այսպիսով, իշխանությունը ընկած ժամանակահատվածում վերաբերում է գործի հանգամանքների, չի տրամադրել համապատասխան հնարավորություն է խղճի կարիքների եւ համոզմունքների դիմորդների է ապահովել, որ այդ համակարգը այլընտրանքային ծառայությունից հաստատել է մի արդար հավասարակշռություն միջեւ շահերի հասարակության, որպես ամբողջություն եւ շահերի դիմորդների.
ՈՐՈՇՈՒՄ
Եղել է խախտում 9-րդ հոդվածի կոնվենցիայի (միաձայն):
ԸՆԹԱՑԱԿԱՐԳ
Կոնվենցիայի 41-րդ հոդվածի կիրառման մեջ: Դատարանը փոխհատուցում է դիմողին 12000 եվրո է ոչ նյութական վնասի համար: