20 Mart 2018 tarihli AİHM kararı “Şahin Alpay” v. Türkiye (şikayeti 16538/17) ve 20 Mart 2018 tarihli AİHM kararı “Mehmet Hasan Altan” (Türkiye'ye karşı 13237 sayılı şikayet) / 17).
2017 yılında başvuranlara şikayette bulunulmasına yardımcı olunmuştur. Daha sonra şikayetler Türkiye'ye bildirildi.
Dava, askeri darbe girişiminin başarısız olduğu iddiasıyla ilgili şikâyetlerini başarılı bir şekilde incelemiş, İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunması Sözleşmesi kapsamındaki yükümlülüklerden derogasyonun haklı çıktığı tespit edilmiştir. Müdahalenin orantılılığı meselesi hakkındaki şikayetin değerlendirilmesi ile birlikte ele alınmıştır. Dava, İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunması Sözleşmesi'nin 10. Maddesinin gereklerini ihlal etti.
DURUMUN KOŞULLARI
Türk makamları 21 Temmuz 2016 tarihinde Avrupa Konseyi Genel Sekreterine Sözleşme'nin 15. maddesinde belirtilen yükümlülüklerden sapma hakkının kullanılmasını bildirerek, bir askeri darbenin teşebbüsünün neden olduğu bir “olağanüstü hal” nin “ulusun yaşamını tehdit etme” talebine cevap verdiklerini bildirmiştir. 15 Temmuz 2016, ve ülkeyi etkileyen terörist şiddet ve açıkça Sözleşme'nin hangi maddelerinin uygulanacağına dair hükümleri ihlal etmeden uygulanacak.
Hükümeti eleştirdikleri bilinen gazeteciler olmakla birlikte, başvuranlar, Türk Ceza Kanununun hükümleri uyarınca, anayasa makamlarını devirmek ve terör örgütü adına suç işlemeye teşebbüs eden, ancak üye olmadıkları gerekçesiyle Ağır Ceza Mahkemesi tarafından yargılanmakta ve yargılanmaktadır. İlk tutukluluğunun iptali gerekçesiyle, başvuranların her biri, bir başvuranla 16 ay süren ve diğeriyle ilgili olarak 14 ay süren bir anayasa şikayetinde bulunmuştur.
Anayasa Mahkemesi, makalelerinin ya da televizyon görüntülerinin dışında herhangi bir nedenin yokluğunda başvuranların tutuklanmasının ve tutuklanmasının, hem Sözleşme'nin 5. Maddesinde belirtilen haklar hem de Madde ile güvence altına alınan haklar açısından anayasaya aykırı olduğuna karar vermiştir. Sözleşmenin 10'u. Ancak, ağır ceza mahkemeleri, Anayasa Mahkemesinin sorumluluğunun bulunmadığına dair kanıtların bir değerlendirmesini yürüttüğünü savunarak, başvuranları gözaltından serbest bırakmayı reddetmiştir.
DOĞRU SORULAR
Sözleşmenin 15. Maddesi ile uyum konusunda (genel durum). Avrupa Mahkemesi, i) Sözleşme'nin 15. maddesinin 3. fıkrası ile belirlenen resmi gerekliliğin, yani Avrupa Konseyi Genel Sekreterinin Sözleşme'den ayrılmak için alınacak önlemleri ve evlat edinilmesinin nedenlerini tam olarak bilgilendirmek üzere, ii) özellikle aşağıdaki gibi kabul edildiğini kabul etmeye hazırdır. Anayasa Mahkemesi tarafından belirtildiği üzere, askeri darbe girişimi, Sözleşme'nin anlamı dahilinde “ulusun yaşamını tehdit eden olağanüstü durumlar” ın varlığını ortaya koymuştur.
Alınan tedbirlerin, bunun yalnızca aşırı koşullar nedeniyle yapıldığı ve uluslararası hukuk kapsamındaki diğer yükümlülüklere uygun olarak alındığı sorusuyla ilgili olarak, şikayetleri esasa ilişkin olarak değerlendirirken dikkate alınmıştır.
Sözleşmenin 5. maddesinin 1. paragrafı ile uyum konusunda. Birincisi, gözetim kontrolünün yasal dayanağı ve anayasa şikayeti çerçevesinde uygulanan kontrol farklı olsa bile, Anayasa Mahkemesi'nin dava dosyasında yer alan delilleri incelemeden tutukluluğun yasallığını göz önünde bulundurabileceği düşünülemez.
İkinci olarak, Anayasa Mahkemesi'nin kararlarının bağlayıcı niteliği, gözaltına alınmak için etkili bir hukuk yolu sağladığını düşünmeyi mümkün kılan gerekçelerden sadece bir tanesidir.
Dolayısıyla, Anayasa Mahkemesi, bir kişinin gözaltında tutulmasının Anayasa'ya aykırı olduğuna karar verirse, ilgili mahkemeler, yeni gerekçeler veya delillerin aksini gerektirmedikçe, ilgili kişiyi gözaltından serbest bırakacak şekilde hareket etmelidir.
Ancak bu davada, davalı Devletin mevzuatının Türk makamları tarafından Avrupa Mahkemesine sunulmasından farklı bir şekilde yorumlanması ve uygulanması, bu nedenle anayasa şikayetinin etkinliğine atıfta bulunmuş olup, ağır ceza mahkemesi, başvuranlara, karar vermesine rağmen, gözaltına alınmayı reddetmiştir. Anayasa Mahkemesi. Ancak, bu tür gerekçelerle hemfikir olamaz. Bir başka mahkemenin “nihai ve bağlayıcı” kararlar verme yetkisine sahip olan Anayasa Mahkemesi'nin yargı yetkisini sorgulaması, hukukun üstünlüğü ve yasal kesinlik ilkelerine aykırıdır.
Tutukluluğun nedeninin daha sonra değiştiğini gösteren herhangi bir delil bulunmadığı takdirde, Anayasa Mahkemesi tarafından açık ve net olmayan kararlar verildikten sonra başvuranların tutukluluklarının devamı, “kanunla öngörülen şekilde” gerçekleştirildiği düşünülemez.
Türkiye'nin Sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerinden muaf tutulması bağlamında, başvuranların makul nedenlerden dolayı yasadışı olarak gözaltında tutulmaları, bunun Sözleşme'nin 15. maddesinin uygulanmasını çevreleyen aşırı koşullar nedeniyle ne ölçüde gerçekleştiğinin ötesine geçmektedir.
Avrupa Adalet Divanı, Sözleşme'nin 5. maddesi ile güvence altına alınan hakların korunması için bir anayasa şikayetinin etkinliğini yeniden gözden geçirme fırsatını saklı tuttuğunu ve bu amaçla Anayasa Mahkemesi'nin kararlarının yetkili makamına ilişkin yargı uygulamasını dikkate alacağını belirtmektedir.
KARAR
AİHS'nin 5. maddesinin 1. fıkrasının gerekliliklerinin ihlali davası (“aleyhine” - “aleyhine” - “oy” ile kabul edilen).
Sözleşmenin 5. maddesinin 4. paragrafı ile uyum konusunda. Mevcut davada, başvuranlar, tutukluluklarının makul olup olmadığına ilişkin yetkili bir mahkeme tarafından “istemi” gözden geçirmeyi tekrar tekrar başarmayı başarmıştır. Bu gibi durumlarda Mahkeme, davanın Anayasa Mahkemesi tarafından ele alınmasının daha fazla zaman alacağı konusunda hemfikir olabilir.
Bununla birlikte, 16 aylık süre, normal zamanlarda gerekli olan “aciliyet” ile uyuşmadığı halde bile, durum, bu iki davanın özel koşullarına göre temelde değişmektedir: ilk olarak, başvuranların anayasa şikayeti, acil bir durumda yeni ve karmaşık meseleler ortaya çıkardı. Askeri darbe girişimi sonucu ortaya çıkan ikincisi ise, olağanüstü hal ilanından sonra Anayasa Mahkemesinin çalışma hacminin kendisi de bir acil durum yarattı.
Ancak bu, Anayasa Mahkemesi'nin bu konuda tam bir özgürlük özgürlüğü anlamına geldiği anlamına gelmemektedir: Sözleşme'nin 19. maddesi uyarınca, Avrupa Mahkemesi, diğer başvuranların içeriğinin yasallığı ile ilgili anayasa şikayetlerini göz önünde bulundurarak şikayette bulunan en yüksek kontrol yetkisini elinde bulundurmaktadır. muhafızlar.
KARAR
Dava, Sözleşme'nin 5 § 4 maddesinin gereklerini ihlal etmemiştir (oybirliğiyle kabul edilmiştir).
Sözleşmenin 10. Maddesi ile uyum konusunda. Müdahalenin öngörülebilirliği konusunda ciddi şüpheler ortaya çıkabilse de, aşağıdaki sonuçlar Mahkeme'yi bu konudaki bir karardan salıvermektedir.
Avrupa Mahkemesi, Türk makamlarının askeri darbe girişiminden sonra karşılaştıkları zorlukları dikkate almaya hazırdır. Bununla birlikte, "bir ulusun hayatını tehdit eden acil durumların" varlığı, demokratik bir toplumun tanımının merkezinde yer alan özgür siyasal tartışmayı kısıtlamak için bir bahane olmamalı. Acil bir durumda bile, temel haklar (Anayasa Mahkemesinin vurguladığı gibi) sağlayarak, olağan düzene dönmek olan yasal bir rejim olsa bile, getirilen önlemler, tehdit altındaki demokratik düzeni korumayı amaçlamalıydı ve yetkililer her şeyi yapmak zorundaydılar. çoğulculuk, hoşgörü ve açıklık ruhu gibi demokratik bir toplumun değerlerini korumak mümkün.
Hükümetleri eleştirmek ve ülkenin liderlerinin ve liderlerinin ulusal çıkarlar için bir tehlike oluşturduğunu düşündükleri bilgisini yayınlamak, terör örgütüne ait olmak veya ona yardım etmek, hükümeti veya anayasal düzeni devirmek için girişimde bulunmak gibi ciddi ceza davalarına neden olmamalıdır. veya terörizm propagandası. Ve bu durumlarda bile, gözaltı sadece son çare olarak uygulanmalıdır.
Genel olarak bireylerin eleştirilerinin gözaltına alınması, ifade özgürlüğünün uygulanması konusunda toplum üzerinde caydırıcı bir etkiye sahiptir; bu, tutukluluğun daha sonra haklı gösterilse bile korunabilir.
Son olarak, Türk makamlarının Sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerinden vazgeçilmesiyle ilgili olarak, Sözleşme'nin 5. maddesi için öngörülen sonuçlar, Sözleşme'nin 10. maddesi açısından da geçerlidir.
KARAR
Sözleşmenin 10. Maddesinin gerekliliklerinin ihlali durumunda (“aleyhine” - “aleyhine” on altı oy ile kabul edilir).
MEVZUAT UYGULAMASI
Sözleşmenin 46. Maddesinin uygulanmasında. Davalı Devlet yetkilileri, başvuran Alpay'ın Sözleşme'nin 5 § 1. maddesini ihlal eden gözaltında tutulmalarını sona erdirmek için gerekli tüm tedbirleri almalıdır. Ancak, böyle bir önlem Altan başvuranına karşı kullanılmaya yönelik olarak gösterilemez: başvuranın daha önce mahk conm edilmiş olması nedeniyle, tutukluluğu “c” yerine Sözleşme'nin 5 § 1 maddesi kapsamına girmektedir. Sözleşmenin 5. Maddesi.
TAZMİNAT
Sözleşmenin 41. Maddesinin uygulanmasında. Mahkeme, başvuranların her birine manevi tazminat olarak 21.500 Euro vermiştir.